رنگ ابزار ارتباطی قدرتمندی است و میتواند برای نشان دادن فعل، تاثیر روی خلق و خو و حتی اثرگذاری بر واکنشهای فیزیولوژیکی مورد استفاده قرار گیرد. برخی از رنگها با افزایش فشار خون، افزایش متابولیسم و خستگی چشم همراه هستند. به این ترتیب تاثیر رنگ بر احساسات ما چگونه است؟ چرا اعتقاد بر این است که رنگ بر خلق و خو و رفتار تأثیر میگذارد؟
تاثیر رنگ بر احساسات
1. از روانشناسی رنگ ها چه می دانیم؟
در سال 1666، دانشمند آیزاک نیوتن کشف کرد که وقتی نور سفید خالص از یک منشور عبور میکند، به رنگهای قابل مشاهده تجزیه میشود. نیوتن همچنین دریافت که هر رنگ از طول موج واحد تشکیل شدهاست و نمیتوان آن را به سایر رنگها تفکیک کرد.
آزمایشهای بعدی نشان داد که میتوان با ترکیب نور رنگهای دیگر ایجاد کرد. به عنوان مثال، نور قرمز مخلوط با نور زرد رنگ نارنجی ایجاد میکند. برخی از رنگها، مانند سبز و سرخابی، هنگام مخلوط شدن با هم، یکدیگر را خنثی میکنند و منجر به نور سفید میشوند.
اگر تا به حال نقاشی کشیده باشید، پس حتماً متوجه شدهاید که چگونه میتوان رنگهای خاصی را برای ایجاد سایر رنگها مخلوط کرد.
محققان اندرو الیوت و مارکوس مایر میگویند: “با توجه به شیوع و گستردگی رنگ، انتظار میرود که روانشناسی رنگ حوزهای باشد که به خوبی توسعه یافتهاست. جای تعجب است که تا به امروز کار تئوریک یا تجربی کمی در مورد تأثیر رنگ بر عملکرد روانشناختی انجام شدهاست.”
با وجود نبود تحقیقات کلی در این زمینه، مفهوم روانشناسی رنگ به موضوع داغی در بازاریابی، هنر، طراحی و سایر زمینهها تبدیل شده است. بخش عمدهای از شواهد موجود در این حوزهی در حال ظهور در بهترین حالت روایتی هستند، اما محققان و متخصصان چند اکتشاف و مشاهده مهم نیز راجع به روانشناسی رنگ و تأثیر آن بر خلق و خو، احساسات و رفتارها انجام دادهاند.
احساسات شما در مورد رنگ اغلب عمیقاً شخصی است و ریشه در تجربه یا فرهنگ شخصی شما دارد.
به عنوان مثال، در حالی که از رنگ سفید در بسیاری از کشورهای غربی برای نشان دادن پاکی و بیگناهی استفاده میشود، در بسیاری از کشورهای شرقی به عنوان نمادی از عزاداری دیده میشود.
2. تاثیر رنگ بر احساسات و ذهن ما
چرا رنگ چنین نیروی قدرتمندی در زندگی ما است؟ چه تأثیراتی میتواند بر بدن و ذهن ما داشته باشد؟ در حالی که برداشت ما از رنگ تا حدودی ذهنی است، برخی از جلوههای رنگی وجود دارند که معنای جهانی دارند.
رنگها در ناحیه قرمز طیف رنگ به عنوان رنگهای گرم شناخته شدهاند و قرمز، نارنجی و زرد را شامل میشوند. این رنگهای گرم احساسات را از احساس گرما و آسایش تا احساس خشم و خصومت نشان میدهند.
رنگهایی که در طرف آبی طیف وجود دارد به عنوان رنگهای سرد شناخته شده و رنگهای آبی، بنفش و سبز را شامل میشوند. این رنگها اغلب به عنوان رنگهایی آرامشبخش توصیف میشوند، اما میتوانند احساس غم و بیتفاوتی را نیز به ذهن بیاورند.
3. روانشناسی رنگ ها به عنوان درمان
چندین فرهنگ باستانی از جمله مصریها و چینیها کروموتراپی یا استفاده از رنگها برای شفا را انجام میدادند. گاهی اوقات از کروموتراپی به عنوان نور درمانی یا رنگشناسی یاد میشود.
امروزه از رنگشناسی به عنوان یک درمان جامع یا جایگزین استفاده میشود.
– قرمز برای تحریک بدن و ذهن و افزایش گردش خون استفاده میشود.
– تصور بر این است که زرد باعث تحریک اعصاب و پاکسازی بدن میشود.
– از نارنج برای بهبود ریهها و افزایش سطح انرژی استفاده میشود.
– اعتقاد بر این است که آبی باعث تسکین بیماریها و درمان درد میشود.
– تصور میشود که سایههای نیلی، مشکلات پوستی را کاهش میدهند.
4. تحقیقات نوین در روانشناسی رنگ ها
بیشتر روانشناسان رنگ درمانی را با شک و تردید در نظر میگیرند و خاطرنشان میکنند که تأثیرات فرضی رنگ اغلب به شدت اغراقآمیز است. به علاوه، رنگها در فرهنگهای مختلف دارای معانی مختلفی نیز هستند.
تحقیقات در بسیاری از موارد نشان دادهاند که اثرات تغییردهنده خلق و خوی رنگ ممکن است موقتی باشد. یک اتاق آبی در ابتدا ممکن است باعث ایجاد احساس آرامش شود، اما این اثر پس از مدت کوتاهی از بین میرود.
با این حال، تحقیقات موجود نشان دادهاند که رنگ میتواند افراد را به شیوههای شگفتآور متأثر کند:
– در یک مطالعه، معلوم شد قرصهای دارونما با رنگ گرم نسبت به قرصهای دارونما با رنگ سرد موثرتر هستند.
– چراغهای خیابانی به رنگ آبی طبق شواهد میتوانند منجر به کاهش جرم شوند.
– قرمز باعث میشود افراد با سرعت و نیروی بیشتری واکنش نشان دهند، چیزی که طبق گفته محققان ممکن است در طول فعالیتهای ورزشی مفید باشد.
– لباسهای سیاه احتمال دریافت مجازات را افزایش میدهند. علاوه بر این، با توجه به مطالعهای که به دادههای تاریخی تیمهای ورزشی و آنچه آنها پوشیده بودند، پرداخته بود، دانشآموزان معمولا ویژگیهای منفی را با بازیکنی که لباس تیره پوشیده باشد، نسبت میدهند.
5. رنگ میتواند بر عملکرد تأثیر بگذارد
همچنین مطالعات نشان دادهاند که برخی رنگهای خاص میتوانند بر عملکرد تأثیر بگذارند. هیچ کس دوست ندارد که یک آزمون را که با جوهر قرمز پوشانده شده ببیند، اما یک مطالعه نشان داد که دیدن رنگ قرمز قبل از امتحان در واقع به عملکرد شما در آزمون آسیب میرساند.
در حالی که رنگ قرمز اغلب به عنوان تهدید، برانگیختگی یا هیجان توصیف میشود، بسیاری از مطالعات قبلی در مورد تأثیر رنگ قرمز تا حد زیادی بی نتیجه بودهاند. با این حال، یک مطالعه نشان داد که قرار گرفتن دانشجویان در معرض رنگ قرمز قبل از امتحان، تأثیر منفی بر عملکرد آنها در آزمون دارد.
در اولین شش آزمایشی که در این تحقیق توضیح داده شد، به 71 دانشجو در کالجهای ایالات متحده قبل از انجام آزمایش پنج دقیقهای، شمارهای به رنگ قرمز، سبز یا سیاه ارائه شد.
نتایج نشان داد دانشجویانی که قبل از برگزاری آزمون با عدد قرمز مواجه شدند، بیش از 20٪ کمتر از کسانی که با اعداد سبز و سیاه مواجه شده بودند، امتیاز به دست آوردند.
6. رنگ و خریدهای مصرفکننده
روانشناسی رنگ نشان میدهد که سایهّهای مختلف میتوانند طیف گستردهای از اثرات را داشته باشند، از تقویت روحیه تا ایجاد اضطراب. اما آیا رنگ کالاهایی که خریداری میکنید میتواند در مورد شخصیت شما چیزی بگوید؟ به عنوان مثال، آیا رنگ اتومبیل شما میتواند به نوعی مربوط به برخی از ویژگیهای شخصیتی اساسی و عجیب و غریب باشد؟
ترجیحات رنگی شما در مورد خرید اقلام ممکن است چیزی درباره نوع تصویری که ممکن است در حال ایجاد آن باشید، بگوید. ترجیحات رنگ، از لباسی که میپوشید گرفته تا اتومبیلی که دارید، گاهی میتواند در مورد چگونگی درک دیگران از ما تاثیر داشته باشد. عوامل دیگری مانند سن و جنسیت نیز میتوانند در انتخاب رنگی که داریم، تأثیر بگذارند.
– سفید: رنگ سفید میتواند احساس تمیزی و تازگی ایجاد کند. این رنگ اغلب برای بیرون کشیدن حس جوانی و مدرنیته استفاده میشود.
– مشکی: بسیاری از آدمها غالباً رنگ سیاه را به عنوان یک رنگ “قدرتمند” توصیف میکنند، این برداشت ممکن است به این دلیل باشد که رنگ سیاه محبوبترین رنگ برای وسایل نقلیه لوکس است. مردم اغلب سیاه را به عنوان جذاب، قدرتمند، اسرارآمیز و حتی شرور توصیف میکنند.
– نقرهای: این سومین رنگ محبوب برای وسایل نقلیه است و با حس نوآوری و مدرنیته مرتبط است. محصولات با تکنولوژی بالا اغلب نقرهای هستند، بنابراین این رنگ اغلب با چیزهایی جدید، مدرن و براق مرتبط است.
– قرمز: رویای یک وسیله نقلیه قرمز رنگ را در سر دارید؟ قرمز رنگی جسورانه و جلبکننده توجه است، بنابراین ترجیح دادن این نوع ماشین ممکن است به معنای این باشد که میخواهید تصویری از قدرت، عملکرد و اطمینان را ایجاد کنید.
– آبی: مردم اغلب رنگ آبی را به عنوان رنگ پایداری و ایمنی توصیف میکنند. رانندگی با اتومبیل آبی ممکن است نشانگر اعتماد شما و اعتماد به نفس شما باشد.
– زرد: به گفته کارشناسان، داشتن ماشین زرد ممکن است به این معنی باشد که شما به طور کلی یک فرد خوشحال هستید و شاید بیش از سایر آدمها تمایل به ریسک کردن داشته باشید.
– خاکستری: کارشناسان بر این باورند که افراد دارای اتومبیلهای خاکستری، نمی خواهند خیلی جلب توجه کنند و در عوض همه چیز را کمی ظریف ترجیح میدهند.
البته انتخاب رنگهایی که ما داریم، اغلب تحت تأثیر عواملی از جمله قیمت، انتخاب و سایر موضوعات عملی است. نه تنها این، بلکه ترجیحات رنگ نیز میتوانند در طول زمان تغییر کنند.
ممکن است فرد در جوانی رنگهای روشنتر و توجه بیشتر را ترجیح دهد، اما با بزرگتر شدن، به سمت رنگهای سنتی تمایل پیدا کند. شخصیت خریدار میتواند نقش مهمی در انتخاب رنگ داشته باشد، اما خریداران اغلب به شدت تحت تأثیر عواملی مانند قیمت و همچنین در دسترس بودن نیز قرار میگیرند.
به عنوان مثال، خرید ماشین سفید ممکن است کمتر مرتبط با شیوه تفکر دیگران نسبت به شما باشد و بیشتر با اقلیمی که در آن زندگی میکنید ارتباط داشته باشد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی میکنند معمولاً وسایل نقلیه با رنگ روشن را به ماشینهای تیره ترجیح میدهند.
7. هنوز تحقیقات بیشتری مورد نیاز است
علاقه به موضوع روانشناسی رنگ در حال رشد است، اما تعدادی از سوالات هنوز هم بدون پاسخ ماندهاند.
آیا میتوان از رنگ برای افزایش بهرهوری کارمندان یا ایمنی در محل کار استفاده کرد؟ چه رنگهایی در رفتار مصرفکننده تأثیر دارد؟ آیا انواع خاصی از شخصیتها رنگهای خاصی را ترجیح میدهند؟ چنانچه محققان همچنان به تحقیق در مورد چنین سؤالاتی میپردازند، ممکن است به زودی درباره تأثیر رنگ بر روانشناسی انسان اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
زنا اوکانر ، عضو هیئت علمی گروه معماری، طراحی و برنامهریزی در دانشگاه سیدنی، میگوید که مردم باید نسبت به بسیاری از ادعاهایی که درباره روانشناسی رنگ میبینند، احتیاط کنند.
اوکانر توضیح میدهد: “بسیاری از این ادعاها از نظر پشتیبانی تجربی فاقد استدلال هستند، نقصهای اساسی دارند (مانند بزرگنمایی علّی و اعتبار ذهنی) و ممکن است شامل اطلاعات غیرواقعی باشند که به عنوان واقعیت ارائه میشوند. علاوه بر این، چنین ادعاهایی اغلب به تحقیقات منسوخ شده بدون مراجعه به یافتههای تحقیقاتی فعلی اشاره دارند.”
کلام پایانی
رنگ میتواند نقش مهمی در انتقال اطلاعات، ایجاد روحیه خاص و حتی تأثیرگذاری بر تصمیماتی که افراد میگیرند، داشته باشد. ترجیحات رنگی همچنین روی اشیائی که مردم انتخاب میکنند، لباسهایی که میپوشند، و نحوه تزئین محیط پیرامونشان تأثیر میگذارد.
افراد غالباً اشیاء را با رنگهایی انتخاب میکنند که حالتها و احساسات خاصی را به وجود میآورد. رنگهای فضا را نیز میتوان برای ایجاد روحیات و خلق و خوی خاص استفاده کرد، مانند رنگ اتاق خواب با رنگ سبز روشن که میتواند در شما آرامش ایجاد کند.
بنابراین کلام پایانی چیست؟ کارشناسان دریافتهاند که هرچند رنگ میتواند در نحوه احساس و عملکرد ما تأثیر داشته باشد، اما این تأثیرات در معرض عوامل شخصی، فرهنگی و موقعیتی قرار دارد. برای به دست آوردن درک بهتر در زمینهی روانشناسی رنگ، انجام تحقیقات علمی بیشتر ضرورت دارد.
برگرفته از بازده